STUDIJSKA POSETA NACIONALNOM PARKU ĐERDAP
Nov 2019

Jedan od ciljeva UTVS je sistematski rad na obogacivanju znanja i stručnosti svojih članova. Pored tradicionalnog seminara koji se organizuje jedanput tokom godine UTVS organizuje jednodnevne i dvodnevne stručne posete i obilaske znamenitih delova Srbije.

Dvodnevna poseta istočnoj Srbije koja je bogata sa kulturno istorijskim spomenicima organizovana je novembra 2019 obilaskom Nacionalnog parka Đerdap. Grupa od 40 članova UTVS posetila je Golubac, Lepenski Vir, Donji Milanovac, Majdanpek Negotin i Kladovo.

Nacionalni park Đerdap

Nalazi se severoistočnom delu Srbije na granici sa Rumunijom, pod zaštitom države je od 1974 godine i zauzima površinu od 63.786 ha na teritoriji opština Golubac, Majdanpek i Kladovo. Najmarkantniji deo NP je Đerdapska klisura, najduža i najveća klisura probojnica u Evropi.

Duž desne obale Dunava od Golubačkog grada do Diane Karataš u dužini od oko 100 kilometara NP Đerdap obuhvata uzani i šumoviti brdsko planinski pojas širine od dva do osam kilometara koji ide od 50 do 800 metara visine. Na pojasu Đerdapa Dunav je najdublji, čak do 90 m.

Pored izuzetne lepote NP Đerdap krase bogati arheološki nalazi i kulturno istorijski spomenici.

Tvrđava Golubac

Na samom ulazu u NP Đerdap nalazi se Golubački grad srednjevekovno utvrđenje odakle se lako mogli kontrolisati i kopneni i vodeni put, koji su povezivali istok i zapad. Pominje se 1335 kao tvrđava u kojoj je smeštena ugarska vojska, što znači da su ga Ugari ili pak Srbi osnovali krajem 13 ili početkom 14. veka, obzirom da je Dunav bio granica između Ugarske i Srbije.

Po dokumentima, grad su tada činile dve celine: gornji grad, sa najvišom „donžon“ kulom i donji ili spoljnje utvrđenje. Nakon Ugara i Srba, u posed dolaze i Osmanlije, sve do oslobođenja nakon srpskih ustanaka s početka 19. veka.

Od sredine 2019 godine, nakon višegodišnjeg rada na rekonstrukciji i obnovi, Golubački grad je postao važna turistička atrakcija koja privlači brojne posetioce iz Srbije i inostranstva.

Lepenski vir

Aheološko nalazište Lepenski vir je otkriveno 1965. godine, na samoj obali Dunava, i udaljeno je 15 km od Donjeg Milanovca. To je bilo jedno od najznačajnijih otkrića ove vrste na teritoriji Srbije. Kultura Lepenskog Vira je stara oko 8000 godina i predstavljala je potpunu nepoznanicu za arheologe, a nazvana je po lokaciji na kojoj je otkrivena.
Nekoliko ključnih stvari izdvaja Lepenski Vir od drugih praistorijskih kultura. Na ovom mestu su ljudi živeli konstantno oko 2000 godina i za to vreme su prešli evolutivni put od lovaca i sakupljača plodova do organizovane društvene ekonomske zajednice.

Stanovnici Lepenskog Vira bili su prvi urbanisti i graditelji na ovim prostorima jer su pravili kuće koje su u osnovi bile trapezoidnog oblika, prekrivene drvenom konstrukcijom, lišćem i kožom divljih životinja. U kućama se nalazilo ognjište, mali žrtvenik i kamene skulpture koje su predstavljale njihova božanstva. Upravo su te skulpture postale prepoznatljiv znak Lepenskog Vira širom sveta i predstavljaju najstariju umetnost te vrste u Evropi.

Lepenski Vir je jedno od najvećih i najznačajnijih mezolitskih i neolitskih arheoloških nalazišta. Smešteno je na desnoj obali Dunava u Đerdapskoj klisuri. Ovaj lokalitet, koji je ime dobio po dunavskom viru, bio je sedište jedne od najvažnijih i najsloženijih kultura praistorije.

Tokom iskopavanja otkriveno je sedam sukcesivnih naselja i 136 objekata (kako stambenih, tako i sakralnih) koji su izgrađeni u periodu od oko 6500. do 5500. godine pre naše ere.

Donji Milanovac – Centar za posetioce JP Nacionalnog parka Đerdap

Nedavno otvoren Centar za posetioce NP Đerdap pruža posetiocima mogućnost da se upoznaju sa raznovrsnošću prirodnih vrednosti , bogatstvom i raznovrsnošću biljnog i životinjskog sveta koje nudi NP. Postavka takođe obuhvata kompletan prikaz istorijske i etnografske ponude parka. Centar pored izložbe prirodne i kulturne baštine nudi i projekciju promotivnog turističkog filma o NP Đerdap. Info pult nudi informacije o korišćenju turističkih sadržaja, obilazak vidikovca i korišćenje pešackih staza.

Majdanpek

Najstariji rudnik bakra na Balkanu nalazi se u Majdanpeku smeštenom u dugoj okruglastoj kotlini podno planine Kučaj. Ime grada je turskog porekla i znači rudnik na Peku.

Eksploatacija rude je započeta još u vreme Rimljana, a u vreme srpske države Nemanjića, posebno dolazi do izražaja. U periodu socijalističke Jugoslavije rudnik je bio u sastavu Rudarsko-topioničarskog basena Bor, da bi nedavno eksploataciju preuzeli partneri iz Kine. Privredu Majdanpeka predstavlja rudarstvo – vađenje rude kroz površinski kop, proizvodnja bakra zlata srebra i magnetita.

Nekada staro rudarsko naselje, danas je moderan rudarski grad sa skoro 10 000 stanovnika.

Rajkova pećina

Nedaleko od Majdanpeka nalazi se Rajkova pećina koju je otkrio je krajem XIX veka naš poznati geograf Jovan Cvijić. Prema onome što je do sada poznato, hodnici Rajkove pećine dugački su preko dva kilometra i podeljeni u rečni i suvi horizont. Betonska staza vodi kroz prostranu „Koncertnu“ i „Ježevu dvoranu“, pored „Malih“ i „Velikih orgulja“, „Obešenog hajduk Rajka“ do „Dvorane kada“. Tu su zatim još „Žrtvenik“, „Duhovi“, „Dvorana vodopada“, „Sala stećaka“, „Zimska bajka“ i „Kristalna dvorana“.

Novom rekonstrukcijom Rajkove pećine povezana su dva horizonta tako da se posetiocima ove pećine pruža mogućnost kružnog obilaska.

Negotin

Negotinska krajina prostire se između Dunava i Timoka. Podaci govore da je ovaj kraj bio naseljen još u kameno doba, a kasnije su na ovom prostoru živeli Iliri, Tračani, Kelti, potom Rimljani, koji su provinciju Meziju branili od nasrtaja Gota, Sarmata a kasnije i od Slovena. Tokom istorije prostorom su vladali Bugari Turci zatim Austrijanci i na kraju Srbi, po oslobađenju od Turaka.

Tokom Prvog srpskog ustanka Negotinska Krajina je imala važnu ulogu na čelu sa svojim vojvodom Hajduk Veljkom Petrovićem koji posedovao legendarnu hrabrost koju je opevao njegov saborac i prijatelj Vuk Karadžić.

Danas, nakon više vekova grad sa ponosom predstavlja svoje kulturno istorijske znamenitosti: Stara crkva iz 1803 godine gde nalazi i grob Hajduk Veljka, Saborna crkva svete Trojice sagrađena 1827. – 1874. od najistaknutijih srpskih umetnika, Gradski muzej.

Kladovo

Naselje na obali Dunava poznato još iz rimskog doba. O starini grada i okoline svedoče mnogi arheološki nalazi i kulturno istorijski spomenici: rimska utvrda Dijana, Trajanova tabla, Trajanov put, Trajanov most i tvrđava Fetislam.

Kada namernik zadivljen lepotama Đerdapske klisure, stigne u blizinu Kladova pred očima mu zablista prava lepotica belih obrisa i skladnih i vitkih linija, Djerdapska brana. Ako ne najviša, najduža svakako i po kapacitetu najveća brana u Evropi, jedna od najvećih u svetu, sa dve brodske prevodnice i dve potpuno jednake elektrane sa po šest agregata, građena je zajedničkim snagama Jugoslavije i Rumunije.